• سایت های مرتبط
    • مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع)
    • رشدا (فروشگاه اینترنتی محصولات مرکز رشد)
    • هسته خط مشی فضای مجازی مرکز رشد (سپهرا)
    • هسته عدالت پژوهی مرکز رشد
    • مرکز مطالعات بازاریابی سیاسی
    • هسته سیاست کشاورزی
    • هسته مدیریت جهادی
    • هسته سلامت
  • ورود
  • ثبت نام
شنبه , 1 مهر 1402
نشریه تاملات رشد
  • صفحه اصلی
  • شماره ها
    شماره 9

    شماره 9

    شماره 8

    شماره 8

    شماره 7

    شماره 7

    شماره 6

    شماره 6

    شماره 5

    شماره 5

    شماره 4

    شماره 4

    شماره 3

    شماره 3

    شماره 2

    شماره 2

    شماره 1

    شماره 1

  • نویسندگان برجسته

    تأملی بر اصول ساختاری و مدیریتی مبارزه با فساد در نظام جمهوری اسلامی ایران

    اکسیر تولید ملی برای جامعه امروز

    فساد قاعده گذار در برابر فساد کارگزار

    ساماندهی مبارزه سیستمی علیه فساد سیستمی

  • رویدادها

    ضرورت وجود جایگاه قانونی مردم در حکمرانی مراتع

    بدون نظریه بومی به تمدن اسلامی نمی‌رسیم

    زرافشان: برای حذف کنکور، باید مسیرهای موفقیت غیر از دانشگاه را در جامعه پُر رنگ کرد.

    نشست رونمایی از شماره هفتم نشریه «تأملات رشد»

    آیین رونمایی از شماره ششم نشریه تأملات رشد

    جلسه تخصصی «منشور فراموش‌شده»

    انتشار شماره پجم نشریه «تأملات رشد» با موضوع «فساد»

    رونمایی از ویژه‌نامه بیانیه گام دوم انقلاب نشریه تأملات رشد

  • خرید محصولات
    • شماره اول
    • شماره دوم
    • شماره سوم
    • شماره چهارم
    • شماره پنجم
    • ویژه نامه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
    • شماره ششم
    • شماره هفتم
  • درباره ما

    «تأملات رشد» از رسانه‌های مکتوب اندیشه‌‌ورزی پژوهشگران مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام است که با رویکردی مکتبی مبتنی بر معرفت دینی به مسائل اساسی انقلاب اسلامی می‌پردازد. این نشریه، با واکاوی ابعاد گوناگون زیست فرهنگی، اقتصادی ،سیاسی و اجتماعی ما به تبیین و تحلیل مساله ها پرداخته و تلاش می کند از منظر علوم انسانی اسلامی به راهکارهایی عملیاتی برسد.

    معرفی و تماس با ما
    معرفی و تماس با ما
rushd.ir logo
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نشریه تاملات
  • صفحه اصلی
  • شماره ها
    شماره 9

    شماره 9

    شماره 8

    شماره 8

    شماره 7

    شماره 7

    شماره 6

    شماره 6

    شماره 5

    شماره 5

    شماره 4

    شماره 4

    شماره 3

    شماره 3

    شماره 2

    شماره 2

    شماره 1

    شماره 1

  • نویسندگان برجسته

    تأملی بر اصول ساختاری و مدیریتی مبارزه با فساد در نظام جمهوری اسلامی ایران

    اکسیر تولید ملی برای جامعه امروز

    فساد قاعده گذار در برابر فساد کارگزار

    ساماندهی مبارزه سیستمی علیه فساد سیستمی

  • رویدادها

    ضرورت وجود جایگاه قانونی مردم در حکمرانی مراتع

    بدون نظریه بومی به تمدن اسلامی نمی‌رسیم

    زرافشان: برای حذف کنکور، باید مسیرهای موفقیت غیر از دانشگاه را در جامعه پُر رنگ کرد.

    نشست رونمایی از شماره هفتم نشریه «تأملات رشد»

    آیین رونمایی از شماره ششم نشریه تأملات رشد

    جلسه تخصصی «منشور فراموش‌شده»

    انتشار شماره پجم نشریه «تأملات رشد» با موضوع «فساد»

    رونمایی از ویژه‌نامه بیانیه گام دوم انقلاب نشریه تأملات رشد

  • خرید محصولات
    • شماره اول
    • شماره دوم
    • شماره سوم
    • شماره چهارم
    • شماره پنجم
    • ویژه نامه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
    • شماره ششم
    • شماره هفتم
  • درباره ما

    «تأملات رشد» از رسانه‌های مکتوب اندیشه‌‌ورزی پژوهشگران مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام است که با رویکردی مکتبی مبتنی بر معرفت دینی به مسائل اساسی انقلاب اسلامی می‌پردازد. این نشریه، با واکاوی ابعاد گوناگون زیست فرهنگی، اقتصادی ،سیاسی و اجتماعی ما به تبیین و تحلیل مساله ها پرداخته و تلاش می کند از منظر علوم انسانی اسلامی به راهکارهایی عملیاتی برسد.

    معرفی و تماس با ما
    معرفی و تماس با ما
rushd.ir logo
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نشریه تاملات رشد
rushd.ir logo

فساد قاعده گذار در برابر فساد کارگزار

جنس فساد در سطح کارگزاران بخش عمومی از جنس فساد قاعده گذاران کاملاً متمایز است

3 آبان 1399
0
صفحه اصلی اقتصاد و مدیریت
این دو تب، محتوای زیر را تغییر می دهند.
  • بیوگرافی
  • آخرین نوشته ها
دکتر سید احسان خاندوزی
نماینده دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی | عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
آخرین نوشته ها دکتر سید احسان خاندوزی (نمایش همه)
  • فساد قاعده گذار در برابر فساد کارگزار - 3 آبان 1399

علی‌رغم گفتگوهای فراوان در فضای اجتماعی و محافل نخبگانی پیرامون مسئله فساد، به نظر می‌رسد مباحث چندان عمیق نیست. در این نوشتار به تفاوت میان دو گونه از فساد اشاره می‌کنیم که مستلزم سیاست‌های متفاوتی در مقام مبارزه و علاج است.

فساد اقتصادي با عملكرد بازيگران عرصه اقتصاد پيوند خورده است. دولت نهادی است که اعطای خدمات خاصی به جامعه را بر عهده دارد اما فرایند انجام این خدمات با قاعده‌گذاری در درون دولت صورت می‌گیرد. بنابراین، دو سطح قاعده گذاری و اجرای قواعد درون نهاد دولت وجود دارد که سطوح مختلفی از فساد را ایجاد می‌کند. بر اساس دوگان مذکور (کارگزاران- قاعده گذاران)، جنس فساد در سطح کارگزاران بخش عمومی از جنس فساد قاعده گذاران کاملاً متمایز است]1[. بنابراين مي‌توان فساد قاعده‌گذار را از جنس فساد سياسي و فساد كارگزار را از جنس فساد اداري و اقتصادي دانست.

قاعده گذاران اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که اختیار قانونی وضع مقرره (تعیین و تغییر نهادهای رسمی یا قواعد بازی رسمی) در سطح ملی را دارا هستند: رئیس‌جمهور و وزیران و معاونان رئیس‌جمهور (ازجمله معاون اول، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، رئیس سازمان امور اداری استخدامی، رئیس سازمان محیط‌زیست و…)، نمایندگان مجلس، رئیس قوه قضائیه و شورای قضائی، مقامات بانک مرکزی، روسای برخی سازمان‌های دولتی (مانند سازمان امور مالیاتی، گمرک و…)، شوراهای عالی (شورای کار، شورای پول و اعتبار، شورای عالی استان‌ها، شورای حقوق و دستمزد، شورای رقابت و…) و برخی کمیسیون‌ها (مانند کمیسیون ماده 1 آئین‌نامه قانون صادرات و واردات که تعرفه گذار است)، ستاد فرماندهی نیروهای مسلح و نیروی انتظامی، مقامات نهادهای نظارتی و بازرسی، مدیران بیمه مرکزی و مدیران سازمان بورس و مقاماتی ازاین‌دست. البته می‌توان سطحی از قاعده گذاران محلی را نیز در نظر گرفت که مقرره آن‌ها تنها در سطح استانی یا شهری، نافذ است مانند شوراهای شهر که البته از موضوع این نوشتار خارج‌اند.

 

 

کارگزاران (در این تعریف) اشخاص حقیقی و حقوقی درون بخش عمومی هستند که فاقد صلاحیت وضع مقرره فراگیر اما دارای اختیار اجرایی یا مدیریتی در مسیر مصوبات قانونی هستند، تمام مدیران و کارکنان بخش عمومی غیر از قاعده گذاران در این طبقه جای می‌گیرند: از استانداران، شهرداران و مدیران دستگاه‌های اجرایی و کارمندان دولت و شرکت‌های دولتی گرفته تا بانکداران، قضات و کارکنان نیروهای نظامی و انتظامی.

بر این اساس، فساد در قاعده گذاری به معنای خریدوفروش مقرره، قانون یا سیاست توسط گروه‌های ذی‌نفع است. به بیان استیگلر (1971) قانون‌گذاری نه به انگیزه تأمین منافع ملی بلکه برای تحقق منافع اقتصادی برخی گروه‌ها صورت می‌پذیرد. اعطای قانونی امتیازهای ویژه به اشخاص غیرمولد (رانت بد) و تصدی هم‌زمان موقعیت قاعده گذاری و ذی‌نفعی بخش خصوصی (تعارض منافع) ، از مصادیق بارز فساد قاعده گذارانه محسوب می‌شود. این نوع از فساد اگر به‌صورت تکرارشونده در یک بخش از قاعده گذاری‌ها استمرار یابد، حکایت از پدیده تسخیر می‌کند، به این معنا که گویا حوزه‌ای از سیاست‌گذاری‌های بخش عمومی توسط گروهی از ذی‌نفعان به تسخیر در آمده است: مثلاً تسخیر محتوای سیاست‌های سازمان مالیاتی، بانک مرکزی یا وزارت صنعت و بازرگانی توسط یکی از گروه‌‌‌های ذی‌نفع.

در مقابل فساد در کارگزاری به معنای عدم اجرای کامل قانون یا اجرای تبعیض‌آمیز آن به نفع برخی اشخاصی است که کارگزار را در منافع خود شریک ساخته‌اند. در این‌گونه از فساد صحبت از خریدوفروش قانون نیست؛ بلکه پس از مرحله وضع قانون، اختیار و صلاحیت مأمور اجرای قانون، مورد خریدوفروش قرار می‌گیرد: انواع رشوه‌ها و هدایا، وعده ترفیع یا تهدید به برکناری، سفارش‌ها و توصیه‌نامه‌ها به اطرافیان که منجر به تغییر تخصیص منابع اقتصادی (زمین و منابع طبیعی و اعتبارات بانکی)، مجوزها یا موقعیت‌های اداری بخش عمومی می‌شود، از مصادیق مهم فساد کارگزارانه به شمار می‌رود.

این تفکیک به معنای آن نیست که هرکدام از دوطبقه، تنها امکان ارتکاب یک نوع فساد را دارند، اما اگر فردی از طبقه قاعده گذاران مثلاً یک وزیر یا نماینده مجلس، در تنگنای اعتباری، توصیه تسهیلات بانکی ویژه برای اطرافیان خود بنویسد دچار فساد کارگزارانه شده است؛ هرچند خود لباس قاعده گذار بر تن دارد. درواقع خود فساد كارگزار نيز مي‌تواند واجد سطوح خرد و كلان باشد. از رشوه‌گیری توسط كاركنان دستگاه‌هاي اجرايي در انتهاي ساخت اداري، تا اجراي طرح‌هاي بدون توجيه در سطوح بالايي دستگاه‌هاي اجرايي.

بنابراین مهم، تمایز میان دو نوع مختلف از فساد است. تفاوت جنس فسادهای دوگانه، ناشی از تفاوت ریشه شکل‌گیری هر یک از آن‌هاست: شمایل فساد قاعده گذارانه عمدتاً متأثر از پیوندهای میان ذی‌نفعان اقتصادی با احزاب و سیستم انتخاباتی کشور ایجاد می‌شود: خریدوفروش سیاست و قانون، کم‌وبیش در نیاز مقامات دولتی به تأمین هزینه‌های مالی انتخابات یا گسترش رضایت در حوزه رأی خود و همچنین نیاز متقابل ذی‌نفعان بخش خصوصی به بهره‌مندی از رانت‌های سودآور قانونی ریشه دارد. در مقابل فساد کارگزارانه بیشتر ناشی از نیازهای سطح خرد و حرص کارگزار حکومتی و طرف دوم فساد است که در اتمسفر عدم شفافیت، اختیارات اداری بدون پاسخگویی و ضعف سیستم نظارت و کیفردهی شکل می‌گیرد. هرقدر سه عنصر مذکور ضعیف‌تر باشد، فرصت‌های فساد بیشتر و منافع خالص فساد (منافع منهای هزینه) نیز بیشتر خواهد بود و به‌تبع انگیزه بالاتری برای کارگزاران فاسد ایجاد خواهد کرد.

پی‌نوشت‌ها:

  1. فساد سياسي و فساد اداري به نحوه رفتار و نوع توزيع مناصب بازيگران متمركز است. بنابراين نحوه توزيع قدرت و پايبندي بازيگران سياسي و اداري به شاخصه‌هاي سلامت رقابت سياسي و نيز شایسته‌سالاری در اينجا موردتوجه است. فساد سياسي يا فساد كلان ، ازنظر دامنه اجرا با فساد اداري متمايز و ازنظر توجه به عملكرد بازيگران (و نه نوع مبادلات) با آن مشابه است.
برچسب ها: خاندوزیفسادفساد سیستمیقاعده گذارکارگزارمجلس
نوشته قبلی

ساماندهی مبارزه سیستمی علیه فساد سیستمی

نوشته‌ی بعدی

اکسیر تولید ملی برای جامعه امروز

نوشته های مرتبط

تأملی بر اصول ساختاری و مدیریتی مبارزه با فساد در نظام جمهوری اسلامی ایران

30 مرداد 1401

ضرورت وجود جایگاه قانونی مردم در حکمرانی مراتع

1 شهریور 1401

فساد از نوع سقط عمدی جنین

11 مهر 1400

پشتیبانی سه جانبه از تولید

11 فروردین 1400

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  • محبوب ترین ها
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
Business people holding icons at a meeting.

پلتفرم چیست؟

14 آذر 1399

تأملی بر اصول ساختاری و مدیریتی مبارزه با فساد در نظام جمهوری اسلامی ایران

30 مرداد 1401

ادب پژوهش و پژوهشگری

3 آبان 1399

شماره 7

21 تیر 1400

اکسیر تولید ملی برای جامعه امروز

1

برای مانع زدائی، باید «موانع» را شناخت!

1

جلسه تخصصی «منشور فراموش‌شده»

0

گزارشی از جلسه رونمایی ویژه نامه حکمرانی مراتع

0

گزارشی از جلسه رونمایی ویژه نامه حکمرانی مراتع

2 شهریور 1401

معرفی ویژه نامه حکمرانی مراتع

1 شهریور 1401

تأملی بر اصول ساختاری و مدیریتی مبارزه با فساد در نظام جمهوری اسلامی ایران

30 مرداد 1401

ضرورت وجود جایگاه قانونی مردم در حکمرانی مراتع

1 شهریور 1401

آخرین دیدگاه‌ها

  • شماره 6 – نشریه تاملات رشد در برای مانع زدائی، باید «موانع» را شناخت!
  • شماره 6 – نشریه تاملات رشد در اکسیر تولید ملی برای جامعه امروز

درباره ما

«تأملات رشد» از رسانه‌های مکتوب اندیشه‌‌ورزی پژوهشگران مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام است که با رویکردی مکتبی مبتنی بر معرفت دینی به مسائل اساسی انقلاب اسلامی می‌پردازد. این نشریه، با واکاوی ابعاد گوناگون زیست فرهنگی، اقتصادی ،سیاسی و اجتماعی ما به تبیین و تحلیل مساله ها پرداخته و تلاش می کند از منظر علوم انسانی اسلامی به راهکارهایی عملیاتی برسد.

محبوب ترین مطالب

تکافل، حقیقتی ورای واقعیت‌ها

3 آبان 1399

پلتفرم چیست؟

14 آذر 1399

شماره 7

21 تیر 1400

تأملی بر اصول ساختاری و مدیریتی مبارزه با فساد در نظام جمهوری اسلامی ایران

30 مرداد 1401

پرونده ویژه مکتب مدرسه

5 آبان 1399

مساله تولید؛ چرا بازهم؟

22 خرداد 1400

«ترس» و «طمع»: دمیدن در آتش شوک‏های تورمی

3 آبان 1399

ارتباط با ما

تمامی حقوق این سایت برای مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام محفوظ است. نشر مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و پشتیبانی: نِت اکسیـــر

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • شماره ها
    • شماره 1
    • شماره 2
    • شماره 3
    • شماره 4
    • شماره 5
    • شماره 6
    • شماره 7
  • خرید محصولات
    • شماره اول
    • شماره دوم
    • شماره سوم
    • شماره چهارم
    • شماره پنجم
    • شماره ششم (رایگان)
    • شماره هفتم
  • نوسندگان برجسته
  • عضویت
  • درباره ما
  • تماس با ما

تمامی حقوق این سایت برای مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام محفوظ است. نشر مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

خوش آمدید!

ورود از طریق گوگل (جیمیل)
OR

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟ ثبت نام

ایجاد حساب جدید!

عضویت از طریق گوگل (جیمیل)
OR

Fill the forms below to register

All fields are required. ورود به سیستم

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم